اراک یکی از کلان‌شهرهای ایران و از بزرگترین شهرهای مرکز ایران و مرکز استان مرکزی و شهرستان اراک است. جمعیت اراک در سال ۱۳۹۰ خورشیدی برابر با ۵۲۶٬۱۸۲ نفر بوده که از این نظر قطب جمعیتی استان مرکزی و چهاردهمین شهر پرجمعیت ایران به حساب می‌آید.
از سده دوم اسلامی ناحیه میان همدان، ری و اصفهان عَراق نامیده شد که بعدها برای تمایز با عراق عرب آن را عراق عجم نامیدند. عَراق معرب اراک است. اراک نسبت به بسیاری از شهرهای ایران، شهر جوانی محسوب می‌شود. این شهر در دوران قاجار بنیان گذاشته شده و کمی بیش از دو قرن قدمت دارد. نام شهر که ابتدا قلعه‌ای نظامی در کنار روستای کرهرود بود قلعه سلطان‌آباد، بعد سلطان‌آباد عراق و در سال ۱۳۱۶ خورشیدی به اراک تغییر نام داد. بانی شهر اراک یوسف‌خان گرجی معروف به سپهدار بود که شهر را در طول چند سال و با هزینه ۲۰۰٬۰۰۰ تومان ساخت. در شهر جدید تمامی تأسیسات شهری از قبیل قنات، حمام، آب‌انبار، مسجد، مدرسه، سقاخانه، بازار و ارگ حکومتی ساخته شد. با رونق گیری اقتصاد شهر و عبور راه‌آهن سراسری از شهر، مهاجرت به شهر افزایش یافت.
شهر اراک دارای زمستان‌های سرد و مرطوب و تابستان‌های گرم و خشک است و کوه‌های اطراف شهر، تالاب میقان و دشت فراهان بر آب و هوای آن تأثیر می‌گذارند. شهر در میان پایکوه‌های داخلی رشته‌کوه زاگرس قرار دارد و از جمله شهرهای امن از نظر لرزه‌خیزی است که احتمال وقوع زلزله بالای ۵ ریشتر در آن بسیار ضعیف است.
مردم شهر اراک عمدتاً مسلمان و پیرو مذهب شیعه هستند، اما اقلیتی از مسیحی و بهائی نیز وجود دارند. زبان مردم، فارسی با لهجه اراکی است.
اراک یکی از شهرهای صنعتی ایران است که از لحاظ گوناگونی محصولات صنعتی، نخستین، از لحاظ وجود صنایع مادر، دومین و به طور کلی چهارمین قطب صنعتی کشور محسوب می‌شود. این شهر به واسطه وجود صنایع مادر، تولید ۸۰٪ تجهیزات انرژی کشور، وجود بزرگترین کارخانه تولیدکننده آلومینیوم کشور و وجود بزرگترین معدن سدیم سولفات کشور، به‌عنوان پایتخت صنعتی ایران شناخته می شود.
از لحاظ گردشگری، قدمت بیشتر بناهای تاریخی اراک به دوره قاجار بازمی‌گردد. از مهمترین صنایع دستی شهر، قالی اراک است که در گذشته اهمیت و اعتبار فراوانی داشته است و رقیب قالی کرمان بود.
شهر اراک از سوی جنوب با کوه‌های سفیدخانی، کوه‌های نظم‌آباد، سرخ کوه (کوه سرخه) و از سوی غرب با کوه مودر احاطه شده‌است. کوه‌های پیرامون شهر از جمله کوه‌های مرکزی و پیشکوه‌های داخلی رشته‌کوه زاگرس محسوب می‌شوند.
از میان شهر اراک تنها رود قره‌کهریز (معروف به رودخانه خشک) می‌گذرد. این رودخانه از کوه‌های قره‌کهریز سرچشمه گرفته، پس از آبیاری زمین‌های روستاهای نزدیک اراک، از غرب شهر گذر کرده و به تالاب میقان می‌ریزد. این رود، فصلی بوده و در تابستان خشک می‌شود.
استان مرکزی از جمله استان‌های نخبه پرور کشور است. تعداد مفاخر کشور بیش از ۴۵۰۰ نفر هستند که یک چهارم (۱۱۰۰ نفر) مربوط به استان مرکزی است و این امر نشانگر اهمیت خطه این استان در فرهیخته پروری است از این رو به این استان لقب بهشت مفاخر، سرزمین آفتاب و پایتخت مفاخر و مشاهیر را داده‌اند. از جمله مشاهیر و مفاخر این استان می‌توان به مواد زیر اشاره کرد:
روح‌الله خمینی بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران،
استاد فتحعلی واشقانی فراهانی یکی از بزرگترین خوشنویسان ممتاز معاصر
سید محمد علی میرمومنی استاد خوشنویسی
محمود پورهادی استاد خوشنویسی
سید اسدالله رضوانی فرد استاد خوشنویسی
پروفسور حسابی، پدر علم فیزیک ایران، پدر مهندسی نوین ایران، پدر فرهنگستان ایران، پدر علوم نوین ایران
امیر کبیر،
عباس اقبال آشتیانی نویسنده،
میرزا حسن آشتیانی نماینده میرزا حسن شیرازی در ایران و عامل شکست قرارداد ظالمانه تالبوت در ایران
سلمان ساوجی از بزرگترین قصیده‌سرایان و غزل‌گویان ایران،
ادیب الممالک فراهانی ادیب و شاعر،
میرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهانی صدر اعظم ایران، سیاست‌مدار، ادیب، شخصیت برجسته و تأثیرگذار ایران‌زمین در عرصه حکومت و سیاست و نیز ادب و هنر
فخرالدین عراقی، عارف و شاعر نامدار قرن هفتم هجری
محمدعلی اراکی، استاد سید روح‌الله خمینی و بسیاری از مجتهدین فعلی
ملا احمد نراقی، فقیه شیعی
ملا مهدی نراقی، فقیه شیعی
حاج آقا محسن عراقی،
آقا نورالدین عراقی،
محمد مصدق، نخست وزیر ایران
فروغ فرخزاد، شاعر
پروین اعتصامی، شاعر
علی سعیدی، شاعر
حویزی،
محمد رضا درودیان تفرشی نقوسانی، مرجع، محدث و شاعر شیعی
کربلایی کاظم ساروقی، بزرگترین معجزه قرن-حافظ کل قرآن به صورت معجزه آسا
ملا فتحعلی سلطان‌آبادی،
احمد قوام،
قوام‌الدوله، نخست وزیر ایران
میرزا یوسف مستوفی الممالک، صدراعظم قاجاریان
محمد خزائلی روشندل نابغه
علی بصیرت‌نژاد پیشکسوت معماری و گچبری سنتی
مشیرالدوله،
علی منصور، دو دوره نخست‌وزیر ایران
وثوق الدوله، برادر قوام السطنه و عامل انعقاد قرارداد ننگین تحت الحمایگی ایران به انگلستان معرف به ۱۹۱۹
محمد استعلامی،
مصطفی چمران،
ابراهیم دهگان،
حبیب‌الله ذوالفنون،
بهاءالدین ساوجی،
نظامی گنجوی،
ابوالفضل جلیلی،
صابر رهبر،
علی حاتمی،
غلامرضا رمضانی،
بهزاد فراهانی، نویسنده، کارگردان و بازیگر مشهور سینما و تلویزیون
واروژ کریم مسیحی،
حسن مجللی، تعزیه خوان
ذبیح بهروز،
مصطفی‌قلی بیات (صمصام الملک)،
ابوالقاسم سحاب،
یوسف اعتصامی، نویسنده و مترجم- وی پدر پروین اعتصامی می‌باشد
سید جلال‌الدین آشتیانی، فیلسوف، عارف و نویسنده – دارنده نشان درجه ۱ دانش جمهوری اسلامی ایران در سال۱۳۸۱
شیخ طبرسی،
عبدالعظیم قریب، بنیانگذار دستور زبان فارسی نوین
عبدالکریم قریب، پدر علم زمین‌شناسی در ایران
علی اکبر شهنازی،
محمد قریب، بنیانگذار طب اطفال در ایران
پوری بنایی، بازیگر مشهور سینمای ایران
محمد حسن اشتیانی، مجتهد بزرگ، نویسنده کتب مذهبی
احمد قریب، رئیس سابق مرکز پژوهشی سازمان انرژی اتمی ایران
متین دفتری، نخست وزیر رضاشاه
آقامحمد فراهانی، وزیر شاه تهماسب اول (صفوی)
آقا علی اکبر فراهانی، بزرگترین موسیقی دان ایرانی در عهد قاجاریه
ژاله فراهانی (عالم تاج قائم مقامی)، شاعره – مادر شاعر معروف (پژمان بختیاری)
رجبعلی منصور سیاست‌مدار و دو دوره نخست‌وزیر ایران، پدر حسنعلی منصور
مهندس عباس سحاب پدر علم کارتوگرافی ایران
احمد پارسا بنیانگذار دانش گیاه‌شناسی در ایران، بنیانگذار موزه علوم طبیعی ایران
پروفسور پروانه وثوق، رئیس هیئت امنای بیمارستان محک وی را «فرشته نجات کودکان سرطانی ایران» و «مادر ترزای ایران» می‌نامیدند
مرتضی‌قلی بیات، سیاست‌مدار و نخست‌وزیر ایران در دوره پهلوی
مهدی مهدوی کیا، فوتبالیست
عیسی خان بهادری، نقاش و هنرمند نامی ایران (استادِ محمود فرشچیان)
بهجت صدر، اولین نقاش نوگرای ایرانی
